Uzun ömürlü, verimli ve sağlıklı bir hidrolik sistem için birçok faktör geçerli olmaktadır. Mühendislik olarak iyi dizayn edilmiş bir hidrolik silindir, bu silindiri tahrik edilmesini yönlendirecek diğer sistem elemanları ve elbetteki hidrolik yağ… Bu yazımızda hidrolik sisteminizde kullanacağınız hidrolik yağlar hakkında kapsamlı bilgi vermeyi amaçlıyoruz…
Hemen hemen her şirket aldığı bir makine hakkında uzman değildir. Özellikle hidrolik sistem içeren bir makine ise, burada kullanacağı hidrolik yağ konusunda çoğu zaman tereddütler içerisinde kalacaktır. Bir hidrolik makine üreticisi tek tip yağ önerebilir. Ancak bu, makineyi nasıl kullandığınıza ve hangi çalışma koşullarında kullandığınıza bağlı olarak her zaman en iyi yağ olduğu anlamına gelmez.
Yanlış tipte hidrolik sıvının kullanılması verimsizliklere, sistem arızalarına, sistem durmasına ve bakım maliyetlerinin artmasına neden olabilir. Hidrolik makinelerinizden ve ilgili parça ve bileşenlerden en uzun ömrü elde etmek için en uygun hidrolik sıvıyı seçmeniz gerekmektedir.
Hidrolik Yağı Nedir?
Hidrolik yağ veya hidrolik sıvı, hidrolik sistemlerde ve makinelerde, istenen görevleri ve işi tamamlamak için kuvvete dönüştürülen basıncı oluşturmak için sıkıştırılamayan sıvıyı sistemden pompalayarak güç iletmek için kullanılır. Hidrolik yağlar, yağ bazlı mineral yağlar, sentetik bazlı veya su bazlı olabilmektedir.
Hidrolik yağları seçerken hatırlamanız gereken iki temel faktör vardır:
- Yağın Viskozitesi
- Hidrolik Yağının Türü
Hidrolik Yağının Kullanım Alanları Nelerdir?
Hidrolik sıvısı öncelikle hidrolik sistemlerde ve hidrolik makinelerde kullanılsa da, aşağıdakiler de dahil olmak üzere başka kullanımları da vardır:
- Hareketli parçaların ve bileşenlerin doğru şekilde çalışmasına ve sürtünmeyi azaltmasına yardımcı olan bir yağlayıcı olarak.
- Sistem içindeki çeşitli alanlardan ısıyı emmek ve ardından ısıyı başka bir alana bırakmak için bir soğutucu olarak.
- Sızıntıları önlemeye yardımcı olmak için bir sızdırmazlık maddesi olarak.
Hidrolik Yağın Parlama Noktalarını Neden Anlamanız Gerekiyor?
Tüm hidrolik sıvılar, bir hidrolik sistemde kullanılacak sıvıyı seçerken bilmeniz gereken bir ateşleme sıcaklığına sahiptir. Hidrolik sıvılar sistemden geçerken çok ısınabilir. Açıkta kalan hidrolik hortumlar ve borular yoluyla bir miktar ısı transferi olsa da, aşırı sıcak hidrolik sıvıyla ilgili tüm riskleri yine de azaltmaz.
Yağ bazlı sıvılar, yaklaşık 150 – 300 santigrat derece arasında bir parlama noktası sıcaklık aralığına sahiptir. Kullanılan akışkanın cinsine göre 250 – 375 santigrat derece arasında alev alabilir.
Bununla birlikte, hidrolik sıvısının tutuşma sıcaklığı, özellikle yüksek basınç altında olduğunda ve patlamış bir hidrolik boru, bağlantı parçası, kaplin veya diğer bileşenlerden yanlışlıkla sıcak yüzeylere püskürtüldüğünde daha düşük olabilir. Yağ sisi kolayca tutuşabilir ve ateş yakabilir.
Hidrolik yağının yangın risklerinin ve parlama noktalarının farkında olarak hangi tip sıvının ihtiyaçlarınızı en iyi şekilde karşılayacağını belirleyebilir ve yangın risklerini azaltabilirsiniz.
Yağ Viskozitesi ve Çalışma Sıcaklıkları Neden Önemlidir?
Hidrolik sıvıların viskozitesi, sıcaklık arttıkça veya azaldıkça değişir. Sıcaklık arttıkça yağ incelir. Tersine, sıcaklık azaldıkça yağ kalınlaşır. Bu nedenle, soğuk ortamlarda daha düşük viskoziteli bir sıvı daha iyi olur çünkü daha incedir ve akış sorunlarına neden olmaz.
Öte yandan, daha yüksek viskoziteli bir sıvı, daha kalın olduğu için daha sıcak ortamlarda daha iyidir. Sistem iyi bir viskozite çalışma sıcaklığına ulaştığında sıvı çok ince olmaz.
Doğru Hidrolik Yağı Nasıl Seçilir
Hidrolik sisteminiz için doğru hidrolik yağının seçilmesi, sistem için önerilen sıvı tipinin ve viskozitesinin bilinmesini gerektirir. Sistemde kullanılan hidrolik pompaların üreticisi bir yağ viskozitesi önerecektir.
Hidrolik pompalarınız için önerilen hidrolik sıvıyı kullanmak iyi bir başlangıç noktasıdır. Bu bilgileri kullanarak, ihtiyacınız olan hidrolik yağ tipinde ayarlamalar yapmak için aşağıdaki faktörleri gözden geçirin:
- Sistem Çalışma Basıncı – Sisteminizin minimum ve maksimum basınçları nelerdir?
- Çalışma Ortamı – Sistem içeride mi yoksa dışarıda mı kullanılıyor? Kuru ve tozlu koşullar var mı? Ortam sıcaklığında büyük farklılıklar var mı?
- Isı Transfer Oranları – Hidrolik yağ ile sistem parçaları ve bileşenleri arasında ne kadar ısı transferi var?
- Yangın Riskleri – Hidrolik hortum patlarsa ve üzerlerine sıvı düşerse, sıcak yüzeyler yangın riski oluşturur mu? Göz önünde bulundurmanız gereken başka yangın riskleri var mı?
- Çevresel Hususlar – Sistem, bir sızıntının kontrol altına alınmasının zor olacağı ve potansiyel olarak doğal dünyaya zarar verebileceği bir ortamda mı çalışıyor?
Tüm bunları göz önünde bulundurarak, hidrolik sisteminiz için en uygun hidrolik sıvı tipini belirleyebilirsiniz.
Su Bazlı Hidrolik Yağ
En az kullanılan akışkanlardan biri olmasına rağmen, yangın riskinin son derece yüksek olduğu ortamlar için idealdir. Ateşe dayanıklı bir hidrolik sıvı oluşturmak için su glikol kullanılır. Ancak, hidrolik pompaların ve diğer hidrolik parça ve bileşenlerin aşındırıcı etkileri nedeniyle su bazlı hidrolik sıvılarla uyumlu olduğundan emin olmanız gerekir.
Sentetik Hidrolik Yağı
Tam sentetik hidrolik sıvı, yeni hidrolik sistemlerde daha popüler hale geliyor. Yağ, bozulmaya başlamadan ve değiştirilmesi gerekmeden önce daha uzun süre dayanma eğilimindedir.
Sentetik hidrolik sıvının bir başka yararı da, soğuk kış günlerinden sıcak yaz günlerine kadar olan aşırı sıcaklıkların üstesinden gelebilmesidir. Ayrıca sürekli olarak yüksek basınçlarda çalıştırılması gereken hidrolik sistemler için çok uygundur.
Petrol Bazlı Hidrolik Yağ
Petrol bazlı hidrolik sıvı, kullanılan en yaygın sıvı türüdür. Farklı koşullarda ve ortamlarda çalışan çok çeşitli hidrolik sistemler için esneklik sağlar.
Petrol sıvıları, aşınma ve yıpranmayı azaltarak, korozyon koruması ile pas ve oksidasyonu önleyerek ve sistem performansını artırarak parçaların, bileşenlerin ve contaların ömrünü uzatmaya yardımcı olmak için çeşitli katkı maddeleriyle harmanlanmıştır.
Gördüğünüz gibi, hidrolik sisteminiz ve makineleriniz için en uygun hidrolik yağı seçerken göz önünde bulundurmanız gereken birkaç husus bulunmaktadır. Merak ettiğiniz konular için bu yazımızın altına yorum olarak düşüncelerinizi bırakabilirsiniz.
Hidrolik silindir ve hidrolik sistemler hakkındaki diğer yazılarımıza göz atmayı unutmayınız.